هورمون ماده ای است شیمیایی که از غدد درون تراوا یا غدد مترشعه داخلی به درون جریان خون ترشح می شود . و بوسیله خون به اعضا یا بافتهای دیگر بدن حمل می شود و در آنجا کارش اصلاح ساختار یا عملکرد عضو یا بافتی از بدن می باشد.کورتیکوستروئیدها از قشر فوق کلیوی و هورمون رشد از غدد نخامی و آندروژن از بیضه ها مهم ترین هورمون های بدن را تشکیل می دهند .تگاه هورمونی چگونه کار دستگاه هورمونی به تنظیم فعالیتهای بدن کمک میکند.این دستگاه ازتعدادی غده به نام غدد مترشعه داخلی تشکیل میشود که گروههایی از پیامهای شیمیایی را که هورمون نامیده میشود را تولید میکنند.هورمونها به داخل جریان خون میریزند و به سراسر بدن حمل میشوند تا اینکه به اعضای مقصد در بدن برسند.
دستگاههای مرتبط با دستگاه هورمونی
دستگاه گردش خون:
خون پیامهای شیمیایی را که هورمون خوانده میشود و از غدد هورمونی آ زاد میشود دریافت میکند هورمونها همراه با جریان خون به هر جای بدن که مورد نیاز باشد میروند.
دستگاه هورمونی:
دستگاه هورمونی که مواد شیمیایی با هورمونها را آزاد میکند با دستگاه گردش خون و تناسلی مرتبط است.
دستگاه تناسلی:
چرخه قاعدگی زنانه توسط هورمونهای آزاد شده از سوی مغز و اعضای تناسلی تحریک میشود. ویژگیهای جنسی مردانه نیز توسط هورمونهای آزاد شده از سوی مغزو اعضای تناسلی تحریک میشود.
غده های مترشعه داخلی عبارتند از :
غده هیپوفیز غده تیروئید غده فوق کلیوی لوزالمعده تخمدانها ( در زنان ) و بیضه ها ( در مردان )
غدد هورمونی مغز:
درسمت پایین مغز دو غده هورمونی مهم قرار دارند :
غده هیپوفیز و هیپوتالاموس این دو غده با مغز با یکدیگر و با بقیه دستگاه هورمونی تاثیرات متقابل دارند. یکی از وظایف حیاتی آن کنترل آزاد شدن هورمونها توسط غدد دیگر است.غده کوچک صنوبری نیر که هورمونهایی را به بدن ترشح میکند در مغز قرار دارد.
غده هیپوفیز:
غده هیپوفیز مواد شیمیایی به نام هورمونها را تولید میکند که بر بافتها واعضای سراسر بدن ثرمیگذارند.این غده هورمونهایی ترشح میکند که رشد بدن را کنترل میکنند هورمونهایی که بر ادرار اثر میگذارند هورمونهایی که تولید مثل را تنظیم میکنند. غده هیپوفیز دوبخش متمایز دارد:
لوب بزرگ جلویی که انواع مختلف هورمونها را میسازد و آزاد میکند. و لوب عقبی که هورمونهای
ساخته شده در بخش دیگری از مغز به نام هیپوتالاموس را آزاد میکند.
هورمون های مترشعه از هیپوفیز ( غده نخامی ) :
هورمون رشد ( سوماتوتروپین ) :
این هورمون از غده هیپوفیز ساخته شده و در آن انبار میشود . که عهده دار رشد استخوان های دراز اندام و ساخت پروتئین در بدن می باشد. تولید بیش از اندازه آن پیش از بلوغ به درشت نمایی یا اکرومکالی ( اندازه درشت در دست پا و صورت) میگردد و نبودن کافی آن در کودکان سبب کوتولگی می شود.
گونادوتروپینها :
این هورمون از غده هیپوفیز ساخته می شود و بر بیضه ها یا تخمدان ها تاثیر می گذارد و آنها را به تولید هورمون جنسی و تومه یا تخمک و در مردان تولید اسپرم را بر می انگیزد .
گنادونادوتروفین های اصلی عبارتند از :
هورمون محرک فولیکول : ( FSH )-
این هورمون در رسیدن فولیکول در تخمدان ها و تشکیل تومه در بیضه ها را تحریک میکند .
هورمون های زرده ساز : (LH) -
تحریک برای تولید هورمون ها در بیضه ها و تخمدان ها را به عهده دارد .
هورمون ضد پیش آبزایی ( وازوپرسین ) :
این هورمون از غده هیپوفیز ساخته شده و سبب افزایش جذب آب در کلیه می شود.بدین صورت از اتلاف مفرط آب حین فعالیت های شدید بدنی جلوگیری میگردد .
غده تیروئید و پاراتیروئید:
غده تیروئید یکی ازاعضای عمده تولید کننده هورمون است .این غده در گردن زیر حنجره واقع شده است و از دو لوب متصل به هم تشکیل میشود.
تیروئید دو هورمون مختلف را تولید میکند یکی از آنها فعالیت شیمیایی را در سلولهای بدن افزایش میدهد تا انرژی تولید شود ( تیروکسین یا یدوتیروئین ) و دیگری سطح کلسیم را در جریان خون افزایش میدهد.
غده پارا تیروئید نیز از چهار ساختار بیضی شکل کوچک در داخل غده تیروئید تشکیل میشوند.این غده ها هور مونی را تولید میکنند که سطح کلسیم را در خون بالا میبرد.هر گاه سطح کلسیم بدن افت کند این غده ها هورمونهایی را ترشح میکنند که موجب آزاد شدن یا ذخیره کلسیم بیشتر در نواحی مختلف بدن به منظور حفظ تعادل سلامت میشوند.
غده فوق کلیوی :
غده آدرنال اعضای هورمونی کوچکی هستند که در بالای کلیه ها قراردارند. بخش خارجی این غده سه هورمون تولید میکند:
یکی برای کنترل توازن مواد معدنی در خون واستروئید ها برای تنظیم سوخت و ساز(تغیرات شیمیایی بدن) و هورمونهای جنسی( در زنان . تستوسترون و در مردان استروژن و پروژسترون ) برای تولید مثلداخلی ترین بخش غده آپی نفرین یا آدرنالین را تولید میکند که هورمونی است که بدن را قادر میسازد در قبال استرس فورا واکنش نشان دهد.
لوزلمعده:
لوزلمعده در بالای شکم درست در پشت معده واقع شده است.این عضو علاوه تولید عصاره هایی که به هضم غذا کمک میکنند دو هورمون نیز به داخل خون می ریزد.انسولین و گلو کاگون را نیز که این هورمونها مسئول کنترل سطح قند خون هستند را ترشح می کند .
گلوکاگون با عمل بر روی کبد سطح قند(گلوکز) خون را بالا میبرد اما انسولین سطح قند خون را پایین می آورد.
تخمدانها و بیضه ها:
افراد مونث دو تخمدان در طرفین رحم خود دارند. تخمدانها دو هورمون جنسی مونث به نام استروژن و پروژسترون را تولید میکنند.این هورمونهای جنسی تکامل اعضای تناسلی مونث و ظهور ویژگیهای زنانه را در زمان بلوغ کنترل میکنند.
این تحولات شامل رشد سینه ها . رشد موی بدن . وتغیرات شکل بدن است.تولید این هورمونها توسط هیپوتالاموس و غده هیپوفیز در مغز کنترل میشود.
افراد مذکر دو بیضه دارند که درست بیرون از شکم در داخل کیسه بیضه آویخته شده اند .
بیضه ها هورمونی به نام تستوسترون را تولید میکنند که تکامل اعضای تناسلی مردانه را کنترل کرده و نیز موجب ظهور ویژگیهای مردانه معینی در زمان بلوغ میشود.این تحولات شامل تغییراتی در شکل بدن. رشد مودر صورت وبدن. بم شدن صدا. وتغییرات رفتاری است.
جدول شماره (1) انواع هورمون ها را بر حسب کارکردهای خاص خود معرفی می کند.
جدول شماره (2) فعالیت هایی که هورمون ها در آن نقش دارند را بیان می کند.
جدول شماره (1)
هورمون
منبع
کارکرد
پرولاکتین
هیپوفیز
کنترل کننده ی تولید شیر و تولید هورمون جنسی ماده
هورمون رشد
هیپوفیز
مستقیماً بر روی بافت ها تأثیرمیگذارد
کورتیزول و کورتیکوسترون
غدد فوق کلیوی
هنگام درد و شوک، بدن را در کنار آمدن با این عوامل یاری می دهند و میزان گلوکز خون را در مواقع لزوم بالا می برند. همچنین در کنترل چربی های موجود در بدن مؤثر هستند
آدرنالین و نورآدرنالین
غدد فوق کلیوی
آماده کردن و تجهیز بدن برای انجام فعالیت های ناگهانی
درحال حاضرديابت چهارمين علت مرگ وميردربيشتركشورهاي توسعه يافته است .
ديابت يك بيماري مزمن است كه وقتي پانكراس (لوزالمعده ),انسولين توليد نمي كندياوقتي كه بدن نمي تواندازانسولينتوليدشده استفاده موثركنداتفاق مي افتد. توقف توليدانسولين يااستفاده نكردن ازانسولين هردوباعث افزايش گلوكز درخون مي شود.
ديابت دونوع اصلي دارد:
افرادي كه ديابت نوع اول دارنديعني مقدارخيلي كمي انسولين توليدمي كنندويااصلاانسوليني دربدنشان توليدنمي شودولازم است كه براي ادامه زندگي انسولين تزريق كننداين نوع ديابت بيشتردركودكان ونوجوانان است .
نوع دوم ديابت افرادي هستندكه نمي توانندازانسولين استفاده موثركنند آنهامي توانندبيماريشان راتنهاباتغييرروش زندگيكنترل كنندومعمولا بيشتربه داروهاي خوراكي نيازدارندوكمتربه انسولين . نوع سوم ديابت دربعضي مواردحاملگي اتفاق مي افتد,امامعمولاپس از حاملگي برطرف مي شود. قابل ذكراست ,طبق آماربيش از90 درصدازمواردديابت درجهانديابت نوع دوم است .
ممكن است افرادمبتلابه ديابت نوع دوم علايم مشابهي داشته باشند,امااين علايم كمترظاهرشود,اكثراافرادمبتلابه ايننوع ديابت علايمي ندارندو فقطبعدازچندسال به واسطه بيماري ديگري متوجه آن مي شوند. ديابت بيماري مزمني است كه درطول زندگي فردبايددقيقاكنترل شود,بدون مراقبت صحيح ,قندخون مي تواندبالابرودكه اين امردردرازمدت به بدن آسيب مي رساندوباعث اختلال دربافت هاواندام هاي مختلف بدن مي شود. دركوتاه مدت وبلندمدت عوارض ديابت شاملبيماري قلبي وعروقي ,بيماري كليه (نفروپاتي ديابتي ),بيماري اعصاب (نوروپاتي ديابت )وبيماري چشم (رتينوپاتي ديابتي)مي گردد.باتوجه به اينكه بيماريهاي قلبي وعروقي ناشي ازديابت شامل آنژين صدري , حمله قلبي ,ايست قلبي وسكتهمغزي مي باشد,مي توان گفت كه بيماري هاي قلبي و عروقي بيشترين موردمرگ وميردرافرادديابتي وعلت اول مرگدركشورهاي صنعتي است .
همچنين نتيجه افزايش وپيشروي آرام پروتيين درادرار,عاقبت منتج به نارسايي كليه مي شود.
اين اتفاق معمولاسال هابعدازاولين تشخيص ديابت رخ مي دهدواگرفشار خون وقندخون درست كنترل شوداين اتفاق بهتاخيرمي افتد. دربيشتركشورهاي توسعه يافته درحال حاضرديابت علت بيشترين مواردنارسايي كليه ,وابستگي بهدياليزباپيوندكليه است . بااشاره به اينكه ديابت مي تواندعامل صدمه زدن به رشته هاي اعصاب شود, مي توان گفت كه كرخي وبي حسي پاهاشايع ترين علامت بيماري اعصاب بوده كه در اثرآسيب به اعصاب پاايجادمي شود. نوروپاتييابيماري هاي اعصاب درپاره اي ازمواردمي تواندبه دردهاي شديد منجرشودامابيشترمواقع بدون دردپيش مي رود.درنتيجه نبودعلايم نوروپاتي ديابتي احتمال زخم پاياقطع عضووجود دارد. همچنين ديابت بيشترين علت نابينايي درافرادجوان وكارآمددرجهان توسعه يافته نيزمي باشد. به نظرمي رسدعوامل خطردرابتلابه ديابت نوع اول دوعامل ژنتيكي ومحيطي باشد,عوامل محيطيمانندويروس هاوبرخي موادغذايي مي توانندعاملي براي ابتلابه ديابت نوع اول باشنداگرچه اثرآن هاكاملابه اثبات نرسيده است . عوامل خطردرابتلابه نوع دوم ديابت نيزاضافه وزن وچاقي ,بي تحركي,رژيم غذايي باچربي بالاوفبيركم ,نژاد,سابقه فاميلي ,سن ووزن كم هنگام تولد است . هرچه بيشترفردي عامل خطرداشتهباشدبيشتردرمعرض خطرابتلابه ديابت مي باشد. گفتني است ,خطرابتلابه ديابت درمردهاوزن هاهمراه باافزايش وزن به شدت روبه افزايش است . افزايش شيوع ديابت نوع دوم درهمه دنيابخصوص دركشورهاي درحال توسعه گروه هاي خاص وكودكان نوعي اعلام خطراست كه اغلب ناشي ازاضافه وزن است . روزجهاني ديابت كه 21آبان ماه امسال برگزارمي شودبراضافه وزن وچاقي متمركزشده ,كه يكي ازعوامل اصلي خطردربروزديابت نوع دوم مي باشد. هدف ازاين فعاليت انتقال ساده وارزان پيام تغييرروش زندگي است ,مثل افزايش فعاليت جسمي وعادت هاي غذايي صحيح كه خودمي توانددرمقابله با عواقب جدي فردي واجتماعي ديابت بسيارموثرباشدودرنهايت ازشيوع ديابت جلوگيري كند.
علل شايع شيوع دیابن نوع 2 عبارتند از:
ناكافي بودن انسولين توليد شده از لوزالعمده براي حفظ كار طبيعي سلول‌هاي بدن،اختلال در استفاده از انسولين در سلول‌هاي بدن به علل نامعلوم .عوامل افزايش دهنده اين بيماري عبارتند از:چاقي در بزرگسالان ،استرس ،حاملگي ، استفاده از بعضي از داروها، مثل قرص‌هاي ضدبارداري، داروهاي ادرارآور از نوع تيازيدي، كورتيزول يا فني‌توئين
در چه شرايطي بيمار مي بايستي به پزشک مراجعه کند:
اگر شما يا يكي از اعضاي خانواده تان علايم ديابت شيرين را داريد.
اگر يكي از موارد زير هنگام درمان رخ دهد:
ـ ناتواني در فكر كردن همراه با تمركز
- ضعف
- تعريق
- رنگ پريدگي
- تند شدن ضربان قلب
- تشنج
- اغما (ممكن است نشان‌دهنده پايين افتادن قندخون باشند). بلافاصله كمك بخواهيد.
ـ بي‌حسي
- سوزن سوزن شدن
- يا درد در پاها يا دست‌ها
ـ عفونتي كه در عرض 3 روز خوب نشود.
ـ درد قفسه سينه
ـ بدتر شدن علايم اوليه علي‌رغم پايبندي به درمان
علت ايجاد مرض قند
دلايل مختلفي براي كاهش توليد انسولين توسط لوزالمعده شناخته شده است و هر بيماري ممكن است به يكي از اين دلايل دچار مرض قند شده باشد. اين دلايل عبارتند از: وارثت (ژنتيك)، ابتلا به بيماريهاي عفوني، شرايط محيطي و استرس.
عوامل ارثي
محققيني كه بر روي دوقلوهاي يكسان و خانواده بيماران مبتلا به مرض قند تحقيق مي كنند كشف كرده اند كه نقش عوال ارثي در ابتلاي به هر دو نوع مرض قند اهميت دارد. در دوقلوهاي يكسان در صورتي كه يكي از آنها به مرض قند نوع 1 دچار باشد، 50 درصد احتمال دارد كه ديگري نيز به مرض قند مبتلا شود. اما در مورد مرض قند نوع 2، اگر يكي از دوقلوها به اين بيماري دچار شود، ديگر حتماً به بيماري مبتلا خواهد شد. بسيار مشكل است كه پيش بيني كنيم كه چه كسي بيماري را به ارث مي برد. در تعدادي از خانواده ها اين بيماري شديداً بين افراد خانواده شايع است و اين افراد استعداد زيادي در ابتلاء به اين بيماري دارند. دانشمندان در اين خانواده ها موفق به پيدا كردن چندين ژن شده اند كه احتمالاً مسئول ايجاد اين لوزالمعده را شروع كند كه چندين سال بعد اثر خود را نشان دهد.
شرايط محيطي
افرادي كه به مرض قند نوع 2 مبتلا مي شوند اغلب رژيم غذايي غير متعادلي داشته و چاق هستند. بطور قابل توجهي، افرادي كه از كشورهايي كه مرض قند در آنجاها زياد شايع نيست به كشورهايي مهاجرت مي كنند كه اين بيماري در آنجا شيوع بيشتري دارد، آنها نيز در معرض خطر بيشتري براي ابتلاي به اين بيماري قرار مي گيرند. تغييرات عمده در نحوه زندگي نيز مي تواند احتمال ابتلاء يك شخص به ديابت را افزايش دهد. يك مثال خوب در اين مورد، افراد جزيره نائورو مي باشد. وقتي در اين جزيره معادن فسفات كشف شد، مردم اين جزيره پول يادي بدست آوردند و ثروتمند شدند. در نتيجه رژيم غذايي آنها نيز تغيير نمود و اضافه وزن پيدا كردند و بيشر از گذشته مستعد ابتلاء به مرض قند شدند.
تمام اين موارد به اهميت ارتباط بين رژيم غذايي، محيط زندگي و ابتلاء به مرض قند اشاره دارند. با اينحال هيچ ارتباط دقيقي بين بروز مرض قند و مصرف قند و شيريني ديده نشده است.
مرض قند ثانويه
تعداد كمي از افراد هم وجود دارند كه بروز مرض قند در آنها بعلت ايجاد بيماري ديگري در لوز المعده مي باشد. براي مثال بيماري پانكراتيت (التهاب لوزالمعده) مي تواند باعث تخريب قسمت بزرگي از لوزالمعده شود. بعضي از افرادي كه به بيماريهاي هورموني دچار هستند مثل سندرم كوشينگ (افزايش توليد هورمون استروئيد در بدن) يا آكرومگالي (افزايش توليد هورمون رشد در بدنت) ممكن است به عنوان يك عارضه جانبي از بيماري اصلي شان، به مرض قند نيز مبتلاء شوند. همچنين لوزالمعده مي تواند بر اثر مصرف زياد و طولاني مدت الكل نيز دچار آسيب شود.
استرس ها
گرچه بسياري از افراد، وقوع ابتلاء به مرض قندشان را به بروز وقايع استرس زايي مثل تصادفات يا ساير بيماريها ربط مي دهند اما اثبات يك ارتباط مستقيم بين استرس و مرض قند دشوار مي باشد. توضيح اين مسئله ممكن است در اين حقيقت نهفته باشد كه افراد، پزشكشان را به دليل بعضي از وقايع استرس زا ملاقات مي كنند و در همين ملاقات ها است كه تصادفاً مرض قندشان تشخيص داده مي شود.
به وبلاگ تولبد عرقیات و محصولات دارویی گیاهی کاکامانی خوش آمدید.این وبلاگ برای درمان گیاهی بسیاری از بیماری ها میباشد.منتظر نظرات وسوالات شما دوستان عزیز هستیم.با تشکر
آمار مطالب
آمار کاربران
کاربران آنلاین
آمار بازدید
عضویت سریع
